А. Шаланда (Мінск) “Banderia Lithwanorum et Ruthenorum” (Да праблемы сімволікі харугваў войска ВКЛ у бітве пад Грунвальдам у 1410 г.) // В сб. «НавагрудчынА ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропы (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы)», стр 39-49.
“… Гуф Смаленскай зямлі.
Асобны смаленскі гуф з трох харугваў (No 23–25) тлумачыцца недаўнім далучэннем Вялікага княства Смаленскага (ВКС) да ВКЛ. Адбылося гэта ў 1395 г., калі: “…князь литовскои Витовътъ Кестоуитьевичь взя Смоленескъ перелестью, и наместники посади” [82]. Пасля паразы на рацэ Ворскла ў 1399 г. ВКС аднавіла самастойнасць, але ўжо ў 1404 г.: “…переветнице предаша град Смолнескъ князю Витовту Литовъскому” [83].. Быў гэта набытак Вітаўта, а таму Смаленская зямля ў ВКЛ займела новы герб, які быў зафіксаваны ў “Armorial Lyncenich”: на тарчы ў чырвоным полі срэбны мядзьведзь, які ідзе, падпісаны:“smollenghe” – “смаленскі” [84].. Паўтораны ў “Codex Bergshammаr” [85]. і на маестатавай і гербавай пячатках Вітаўта [86].. Існаванне адметнага смаленскага герба дазваляе думаць, што менавіта ён быў змешчаны на сцягу гуфа, што і дазволіла ідэнтыфікаваць тры харугвы смаленцаў у Грунвальдскай бітве. Складаным пытаннем з’яўляецца вызначэнне камандуючага смаленскім гуфам. С.М.Кучыньскі лічыў, што ім з’яўляўся князь Сямён Лугвень Альгердавіч [87]. Аднак, з паведамлення Яна Длугаша гэтага не вынікае, хутчэй наадварот. Што датычыць правадыра смаленцаў, то ім мог быць толькі вітаўтаў намеснік …”.
Гуф Смоленской земли.
Участие в сражении отдельного смоленского гуфа из трех хоругвей (No 23-25) объясняется недавним присоединением Великого княжества Смоленского (ВКС) к ВКЛ, произошедшим в 1395 г., когда: “... ..князь литовскои Витовътъ Кестоуитьевичь взя Смоленескъ перелестью, и наместники посади” [82].
После поражения на реке Ворскле в 1399 г. ВКС восстановило самостоятельность, но уже в 1404: “... .переветнице предаша град Смолнескъ князю Витовту Литовъскому” [83]. Это было приобретение Витовта, и потому Смоленская земля в ВКЛ заполучила новый герб, который был зафиксирован в “Armorial Lyncenich”: на щите в красном поле идущий влево серебряный медведь, с надписью: “smollenghe” – “смоленский” [84]. Он был также повторен в “Codex Bergshammаr” [85] и на великокняжеской и гербовой печатях Витовта [86].
Существование особенного смоленского герба позволяет думать, что именно он был помещен на флаге гуфа, что и позволило идентифицировать три хоругви смолян в Грюнвальдской битве.
Сложным вопросом является определение командующего смоленском гуфом. С.М. Кучинский считал, что им являлся князь Семен Лугвен Ольгердович [87]. Однако, из сообщения Яна Длугоша этого не следует, скорее наоборот. Что касается предводителя смолян, то им мог быть только наместник Витовта.
82. Русские летописи. Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов./ Подг. А.И.Цепков. Рязань, 2001. Т.10. С.398.
83. Псковские летописи./ Под ред. А.Н.Насонова. Москва, 1955. Вып.І. С.108.
84. Heymowski А. Herby polskie w brukselskim Armorial… S.115. Tabl.XV. Nr 85.
85 . Heymowski A. Herby polskie w Sztokholmskim Codex… S.81. Tabl.XIІI. Nr 11. Памылкова, як герб Кіеўскай зямлі ці Жамойці.
86. Łojko J. Chorągwie polskie i litewskie w bitwie pod Grunwaldem. S.147, 149.
87. Kuczyński S.M. Wielka wojna… S.140, 169.
Источник:
….НавагрудчынА ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропы (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы), файл grunvald_n.pdf, 6,3 MiB
….«да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы / Месца выхаду: Мінск / Дата выхаду: 2010 / Рэдакцыйная калегія: А.А. Каваленя [і інш.] / Памеры: 375 с., 30 см / Катэгорыя: Гісторыя / Кнігазбор: BTH — бібліятэка Беларускага Гістарычнага Таварыства, ul. Proletariacka 11, Białystok (папяровы асобнік)
…Матэрыялы выдання прысвечаны знамянальнай падзеі – 600-годдзю Грунвальдскай бітвы. У працы раскрываюцца шматлікія праблемы гісторыі Навагрудчыны ад старажытнасці да сучаснасці».
Файл со страницы 39: grunvald_n_p39.pdf
Другие посты по теме см. в рубрике Грюнвальд, 15 июля 1410 года
Поделиться ссылкой: